Het voorkomen van een carbon-lockdown – de overheid

Dit artikel is als gesproken column onderdeel van De Circulair Bouwen Podcast reeks van De Circulaire Bouweconomie (nr. 5)

Carbon Based Design. Ik had het begrip nog niet eerder gehoord maar het klinkt me als muziek in de oren. Doorgaans ligt de focus van ontwerpers op circulariteit, vertaald naar toekomstige herbruikbaarheid. Maar in het recente rapport van Cityförster in opdracht van het transitieteam wordt het minimaliseren van de CO₂– footprint als vertrekpunt gekozen. Zonder de ontwerpopgave met betrekking tot losmaakmaakbaarheid en toekomstige herbruikbaarheid geweld aan te doen.

Wat me wel tegenviel is de aandacht voor het gebruik van biobased bouwmaterialen. Het rapport doet slechts één aanbeveling waarin nauwelijks de enorme potentie van CO₂-opslag naar voren komt: een fenomeen dat we inmiddels Construction Stored Carbon noemen. Hetzelfde geldt voor de reductie van CO₂ die ontstaat wanneer CO₂-intensieve materialen worden verdrongen door biobased materialen. We weten inmiddels dat een gemiddelde biobased woning zo’n 40 ton CO₂ kan opslaan en 48 ton aan CO₂-intensief materiaal verdringt. Dat betekent een winst van 8,8 Megaton per jaar bij de bouw van 100.00 woningen: dat is enorm! En dan te bedenken dat woningbouw slechts 23% van de totale jaarlijkse bouwproductie beslaat. Als we een beetje ons best doen dan kunnen we de totale emissie van de bouw volledig terugbrengen door gebruik van Biobased Bouwmaterialen, in combinatie met hergebruik van materialen uit sloop en gebruik van Low-Carbon materialen. Dat kan in 2030 de standaard zijn, als nu de juiste condities worden gecreëerd.

Waarom is dat zo belangrijk? Nederland en heel veel andere landen hebben in Glasgow afgesproken zich te conformeren aan het doel van anderhalve graad opwarming. Wat dat betekent lijken niet heel veel mensen door te hebben. Het anderhalve graad scenario kan worden uitgedrukt in een hoeveelheid CO₂-emissie die we nog mogen uitstoten tot 2050 om die anderhalve graad niet te overschrijden. Het zogenaamde anderhalve-graad-carbon-budget. Dat budget is binnen 7 jaar op als we doorgaan met de huidige jaarlijkse emissie. Overschrijden we het budget dan kan er niks anders volgen dan een CO2-lockdown. Wat de impact van zo’n lockown kan zijn weten we van Covid en de Stikstofcrisis.

De aanbevelingen aan de overheid mogen wat mij betreft dan ook een stuk scherper dan het rapport van Cityförster suggereert. Om een CO₂-lockdown te voorkomen zou ik de overheid adviseren:

1. Schaf alle fossiele subsidies af. Een voorbeeld: een steenwolfabrikant ontving recent bijna 95 duizend ton CO₂ per jaar aan gratis uitstootrechten, en dat voor een periode van 6 jaar. Dit levert hen een fors financieel voordeel op: 70 euro per uitgestoten ton CO₂ die ze niet hoeven te betalen. Biobased materialen moeten daar tegenop concurreren. Terwijl juist zij feitelijk recht hebben op minus 70 euro per opgeslagen ton CO₂
2. Zorg dat zowel landbouwers als gebouweigenaren betaald krijgen voor het opslaan van koolstof in gebouwen. Dat kan met een gelijksoortige regeling als voor de opslag van CO₂ onder de Noordzee.
3. Maak een transitieplan voor bouw en landbouw en stuur daarbij op het CO₂ budget van 1,5 graad en op het versterken van bodemkwaliteit en biodiversiteit.
4. Maak een einde aan de regulering door de markt zelf. Dat werkt pervers en innovatie-remmend. De betonindustrie voorop, die als enige branche de materiaalsamenstelling van producten reguleert en nauwelijks innovatieve oplossingen toestaat.
5. Verstrek leningen aan innovatieve bedrijven die enorme certificeringskosten moeten maken om de markt te betreden. Deze leningen moeten pas worden terugbetaald wanneer een succesvolle en winstgevende marktintroductie een feit is.

Met zulke ambitieuze maatregelen voorkomen we een CO₂-lockdown in 2030. Dus Doe het, gisteren!