HOOG TIJD VOOR DE ÉCHTE OMMEKEER

Interview voor ‘In de Steigers’ #2017,  jaarlijks magazine bouwbedrijf Heerkens van Bavel

auteur: Jan Broeks

Hij ziet de dingen graag groot. Om daar vervolgens zelf een draai aan te geven, gedreven als hij is. Jan Willem van de Groep stond aan de basis van verduurzamingsprojecten als Energiesprong en Stroomversnelling, is medeoprichter van het bedrijf Factory Zero en houdt bij alles wat hij doet vooral dat ene doel voor ogen: onze uitstoot aan CO₂ moet omlaag_. ‘Dat zie ik echt als onze allergrootste opgave.’  

Jan Willem van de Groep was nog best mild, toen hij de plannen van het nieuwe kabinet had gelezen. ‘Ik heb tegen de mensen in Den Haag altijd gezegd dat voor de bouwsector alles start met de juiste condities. Die komen in de plannen terug. Innovatie wordt benoemd, net als de aanpak van de CO₂-uitstoot. En ook mooi: de objectgebonden lening. Die is gekoppeld aan een woning, en niet aan de bewoner. Weg alle twijfels rondom terugverdientijd en waardestijging. In plaats daarvan stimuleer je woningeigenaren en marktpartijen tot duurzame investeringen.’

Maar goed, kritiek is er ook. Als vanzelfsprekend haast, als de aanjager en innovator die Jan Willem is. De transitie naar échte verduurzaming van onze woningmarkt kan hem niet snel genoeg, daar zijn grote stappen voor nodig. Stappen zoals hij die maakte als mede-initiator van Stroomversnelling, dat als verduurzamingsproject uit twee delen bestaat. Het ene omvat de zes corporaties en vier bouwers die samen 11.000 huurwoningen elk renoveren tot een nul-op-de-meterwoning. Dat project loopt nog, en intussen zijn er volgens Jan Willem al heel wat woningen gerealiseerd. Maar dan die tweede, bredere doelstelling van Stroomversnelling: 110.000 nul-op-de-meterwoningen in 2020, met betrokkenheid van veel meer partijen. Dat gaan we niet meer halen, beseft Jan Willem. Misschien wilde hij ook wel te graag, toen hij de doelstelling in 2013 poneerde. ‘Maar goed, het ging me ook niet zozeer om de cijfers. Wél om het realiseren van het ambitieniveau voor Nul op de Meter en het creëren van bijbehorende condities. Ik stel liever doelen om richting te bepalen dan dat ik een richting met heel starre doelen bepaal.’

Snel aan de slag

Een inspirator en beginnetjesmaker, dat is Jan Willem van de Groep. Geen verbinder, daarvoor denkt hij naar eigen zeggen te radicaal. Ervaren in de bouwsector ziet hij waar zaken beter kunnen, om daar vervolgens naar te handelen en zijn beweringen ook te onderbouwen. ‘Ik wil mijn expertise robuust en integer inzetten. En dat vooral voor CO₂-besparing. Dat is volgens mij onze allergrootste opgave, los van elke andere ontwikkeling.’

Vandaar ook dat hij nog heel wat zaken mist in de plannen van Rutte III. Ze gaan Jan Willem simpelweg niet ver genoeg, hiermee halen we volgens hem de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs niet. ‘Het kabinet heeft het voor de bebouwde omgeving over twee megaton besparing aan CO₂. Dat is slechts zeven procent van de CO₂ die we nu uitstoten. Wat mij betreft gaan we zo snel mogelijk toe naar minstens het vijfvoudige van wat het kabinet heeft voorgesteld.’

Als het aan Jan Willem ligt, neemt de bouwsector daarbij het voortouw. Geen gemakkelijke opgave, beseft hij, al zijn er met alle ontwikkelingen toch ook voldoende kansen. ‘Robotica, 3D-printing, augmented reality: al die nieuwe technologie stimuleert de productiviteit, die moet omhoog met zeker een factor 7 tot 10. De impact van geavanceerde prefabricatie wordt alsmaar groter, ook gaan bouwbedrijven op de bouwplaats meer assembleren. Hun rol verschuift, als partner van system integrators. Terwijl die als spin in het web de basisproducten ontwikkelen, passen de bouwbedrijven daar hun propositie op aan. Juist met dat laatste kunnen ze veel winst behalen. Niet door te denken vanuit productiecapaciteit, maar veel meer vanuit het product en een totale propositie. De toekomst van de bouwer komt dus dichter bij de klant.’

Slim en geïntegreerd

Zelf is Jan Willem één van de vier oprichters van Factory Zero, dat als system integrator wil bijdragen aan duurzamer, sneller en goedkoper bouwen. ‘Wij zien een huis als een systeem, ontwikkelen en produceren concepten en vragen fabrikanten om oplossingen die daarop aansluiten – en niet andersom. Zo ontstaan slimme, geïntegreerde systemen. Voor veel lagere prijzen, geleverd met een prestatiegarantie.’ Raakvlakken met een Energy System Company, kortweg ESCo, zijn er zeker. ‘We willen allebei ontzorgen. Al gaat Factory Zero zoals een ESCo geen leasecontracten aanbieden. Dat moet je een-op-een doen, dat kan een bouwer beter onderdeel van zijn propositie maken.’

Een ESCo investeert in de duurzame installaties voor een gebouw, zodat een eigenaar dit niet zelf hoeft te doen. De constructie moet leiden tot meer duurzame investeringen, waarbij Jan Willem vooral voordelen ziet voor de utiliteitsbouw. ‘Die profiteert van minder druk op de balans, van fiscale optimalisatie en meer rendement op de korte termijn. Dat alles geldt niet voor de particuliere woningbezitter. Die kan duurzame systemen, zeker met de lage rente, beter meefinancieren in de hypotheek óf in die eerder genoemde objectgebonden lening.’

Opgave voor design

Verduurzaming van de woningmarkt is iets wat ons allemaal raakt, benadrukt Jan Willem. Zo is verduurzamen volgens hem net zo goed een design-opgave. ‘Isolatie, een nieuwe schil en zonnepanelen bevorderen het duurzame karakter van een woning, maar hoe verhoudt zich dat met welstandsnota’s? Er zijn nog maar weinig gemeenten die daar beleid voor hebben. Terwijl het intussen hard nodig is dat aan te passen.’

Zo alles bij elkaar opgeteld ligt er nog veel werk, vertelt Jan Willem. ‘Technologie brengt ons ver, al kunnen we niet vertrouwen op technologie alleen. Er is meer nodig. Meer snelheid, ook in de bouw. Het gaat als bouwbedrijf om de opgave waarin je zelf moet geloven. Om de producten die je daar zelf voor op de markt brengt én om de belofte die je kunt waarmaken naar je klanten. Dat besef is essentieel. Pakken we de uitstoot van CO₂ nu niet aan, dan zijn de problemen straks echt enorm.’

Werk aan de winkel

Nul op de Meter, dat klinkt mooi. Vindt ook Jan Willem van de Groep, die als eerste de term gebruikte. ‘Toch besef ik dat Nul op de Meter niet de reddende engel gaat zijn. Wél helpt het principe bij een heel andere blik op verduurzaming van de woningmarkt. Kijk ik naar de huidige ontwikkelingen, dan verwacht ik dat in 2050 zo’n 60 procent van de woningen op elektriciteit draait. Zo’n 30 tot 35 procent maakt dan gebruik van warmtebronnen, zo’n 5 tot 10 procent van groen gas. We hebben nog 33 jaar tot 2050. Als dat jaar al onze woningen energieneutraal moeten zijn, komt dat neer op 200.000 huizen die we vanaf nu jaarlijks moeten aanpakken. Dat laatste halen we bij lange na niet. We schuiven de zaken nu voor ons uit, waardoor we ons langzaam in steeds grotere problemen rommelen.’